Σάο Πάουλο

(Sao Paulo). Ομόσπονδη πολιτεία της Βραζιλίας. Με το ίδιο όνομα αναφέρεται και η πρωτεύουσα της. 1. Ομόσπονδη Πολιτεία της νότιας Βραζιλίας με πρωτεύουσα την πόλη Σάο Πάουλου. Έχει έκταση 248 256 τ. χλμ. και πληθυσμό 32 684 260 κατ. Βρέχεται από τον Ατλαντικό ωκεανό προς ΝΑ και συνορεύει με την Παρανά προς ΝΔ, τη Μάτο Γκρόσσο προς ΒΔ, τη Μίνας Ζεράις προς Β και προς ΒΑ και το Ρίο Ιανέιρο προς Α. Είναι η πιο πυκνοκατοικημένη Πολιτεία της Βραζιλίας και η σπουδαιότερη από γεωργική και βιομηχανική άποψη. Το έδαφος, αν εξαιρεθεί η πεδινή παράκτια παρυφή, διασχίζεται από το υψίπεδο της Βραζιλίας, που διαρρέετε από τους ποταμούς σε μια σειρά ορεινών ανάγλυφων και το ακραίο όριο του οποίου σχηματίζει με μια απότομη άνοδο από την πεδιάδα την οροσειρά Σιέρα ντο Μαρ. Ο μεγαλύτερος συλλέκτης των νερών είναι ο Παρανά, στον οποίο κατέρχονται ο Παραναπα-νέμα, Πείχε, ο Φέιο, ο Τιετέ, ο Σαν Χοσέ ντος Ντουράντος και ο Ρίο Γκράντε. Μικρότερη σημασία έχουν οι ποταμοί που κατέρχονται απευθείας στον Ατλαντικό, εκτός από το Ριμπέιρα ντε Ιγκουαπέ και τον Παραΐμπα. Το κλίμα είναι θερμό και υγρό, τυπικά τροπικό στην παράκτια παρυφή του Ατλαντικού· πολύ πιο ξηρό και με θερμικές διακυμάνσεις αρκετά έντονες είναι στο εσωτερικό. Ευνοούμενη από την ευφορία του εδάφους και από το σχετικά ήπιο κλίμα, η γεωργία παίζει ρόλο πρώτιστης σημασίας στην οικονομία της περιοχής. Κυριότερα προϊόντα είναι ο καφές και το βαμβάκι που καλύπτουν αντίστοιχα τα 50% και τα 65% της εσωτερικής βραζιλιανής παραγωγής. Η καλλιέργεια βαμβακιού έγινε εντατικότερη μετά την κρίση του καφέ, γύρω στα1930. Άλλα γεωργικά προϊόντα είναι το ζαχαροκάλαμο, το ρύζι, τα τροπικά φρούτα και τα κηπευτικά. Αξιόλογο ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης η κτηνοτροφία βοοειδών και χοίρων. Κυριότερες πόλεις, εκτός απ’ την πρωτεύουσα, είναι η Σάντος, η Καμπίνας, η Σοροκάμπα, η Οσάσκου, η Σάντου Αντρέ και η Ριμπεράν Πρέτου, μεγάλα βιομηχανικά και εμπορικά κέντρα, που βρίσκονται στο εσωτερικό, στη συμβολή των κυριότερων εμπορικών αρτηριών. Από το 1532 η περιοχή αποικίστηκε από τους Πορτογάλους και αναπτύχθηκε ιδιαίτερα το 19o αι., χάρη στην εισαγωγή της καλλιέργειας του καφέ και στη μετανάστευση πάνω από τρία εκατομμύρια Ευρωπαίων. Έγινε ομόσπονδη Πολιτεία το 1889. 2. Πρωτεύουσα της ομώνυμης πολιτείας της Βραζιλίας (10 997 473 κάτ.), βρίσκεται στο υψίπεδο της Βραζιλίας, 55 χλμ. ΒΔ της Σάντος, της φυσικής διεξόδου της στον Ατλαντικό. Διαρρέετε από τον Τιετέ, παραπόταμο του Παρανά, ο οποίος δέχεται μερικούς παραπόταμους, μεταξύ των οποίων ο Γκουαραπιράνγκα και ο Ρίο Γκράντε, που συμβάλλουν στο προάστιο Σάντου Αμάρου και σχηματίζουν δυο τεχνητές λίμνες. Η Σ. Π. εξυπηρετείται με θαυμάσιο σιδηροδρομικό και οδικό δίκτυο, που τη συνδέουν με το Ρίο Ιανέιρο και με ολόκληρη την Πολιτεία του Σ. Π. και των γειτονικών Πολιτειών. Έχει δύο αεροδρόμια. Η πόλη, που είναι χτισμένη σε μια άνιση και ανώμαλη ζώνη, γιατί το υψίπεδο είναι διαμελισμένο σε μικρές ορογραφικές ενότητες, έχει εμφάνιση τυπικά σύγχρονη: πραγματικά, ελάχιστα είναι τα μνημεία και τα παλιά κτίρια που έχουν απομείνει-κατά μεγάλο μέρος έχουν κατεδαφιστεί για να δώσουν τη θέση τους σε καινούργια οικοδομήματα. Το Σ.Π. είναι η λιγότερο βραζιλιανή πόλη της Βραζιλίας, χωρίς δεσμούς με το παρελθόν και σχεδιασμένη ολόκληρη για το μέλλον: μια νέα πόλη που αναπτύχθηκε ταχύτατα χάρη στην εισροή εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών κάθε εθνικότητας. Η καρδιά της πόλης, το λεγόμενο Τριάνγκουλο (Τρίγωνο), διοικητικό και οικονομικό κέντρο, συνδέεται με ευρείες λεωφόρους με τις συνοικίες κατοικιών. Ιδρύθηκε στις 25 Ιανουαρίου 1554 από τον ιησουίτη Ζοζέ ντε Αντσιέτα ως βάση για τον αποικισμό του εσωτερικού και για τον εκχριστιανισμό των ιθαγενών. Κατά το 17o και 18o αι. η ιστορία της χαρακτηρίστηκε από τους άθλους των bandeirantes που την έκαναν οχυρό τους για τις εκστρατείες προς τα δυτικά, σε αναζήτηση χρυσού και διαμαντιών, έως ότου, λίγο μετά τα μέσα του 19ου αι., η καλλιέργεια του καφέ έδωσε νέα ώθηση στην επέκταση της πόλης, που έγινε η μεγαλύτερη αγορά του κόσμου για το προϊόν αυτό και αναπτύχθηκε ως βιομηχανικό, καλλιτεχνικό και πνευματικό κέντρο, από τα μεγαλύτερα της Νότιας Αμερικής. Η βιομηχανία είναι σημαντική σε όλους τους τομείς, αλλά κυρίως σε εκείνους της μεταλλουργίας, σιδηρουργίας, κατασκευής μηχανών, ηλεκτρομηχανουργίας και σε διάφορους άλλους κλάδους (ειδών διατροφής, κονσερβοποιίας, υφαντουργίας, χημικών και φαρμακευτικών προϊόντων, ειδών ένδυσης και υπόδησης, επιπλοποιίας, υαλουργίας, κεραμικής, ελαστικών και χαρτοποιίας). Στο Σ.Π. βρίσκονται το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο, το Καθολικό και το πανεπιστήμιο Μακένζι, τα μουσεία Ιπιράνγκα (ή Παουλίστα) και Μοντέρνας Τέχνης, η Πολιτειακή Πινακοθήκη, η Δημοτική Βιβλιοθήκη, διάφορα θέατρα, ανώτερα καλλιτεχνικά ιδρύματα, ινστιτούτα οικονομίας, μουσικής, παιδαγωγικής και άλλα πνευματικά ιδρύματα. Εκδίδονται 25 περίπου ημερήσιες εφημερίδες. Η βιομηχανική περιοχή τoυ Σάο Πάολο (γενική άποψη). Σάο Πάολο: οι ουρανοξύστες αποτελούν δείγμα του δυναμισμού της πολυάνθρωπης αυτής πόλης της Ν. Αμερικής. Αεροφωτογραφία του Σάο Πάολο, (φωτ. NASA, earth.jsc.nasa.gov).